Fenikeliler, şimdi Lübnan, İsrail
ve Mısır'da bulunan kıyı şeridi
üzerinde yaşadılar. Zenginliklerinin
başlıca kaynağı Akdeniz'di.
Fenike ticaret gemileri uzak limanlarına
sefer ediyor, yeni pazarlar
açıyor, eldeki ticaret yollarını
sömürgeler kurarak koruyordu. Fenike
tarihi, Biblos, Sur, Sayda,
Beyrut ve Ugarit gibi büyük kentlerinin
ve kolonilerinin tarihidir.
 |
| Fenike |
Fenike üzerindeki dış etkiler
Fenike kentleri, klasik Yunan
kent-devletleri gibi, biribirinden
bağımsız kalmayı başardılar. Öte
yandan, kendilerinden daha güçlü
olan komşularına karşı bağımsızlıklarını
korumaları o kadar kolay
olmadı. Mısır M.Ö. XVI. yüzyılda
Fenike kentlerini haraca bağladı,
daha sonra da tümüyle kendi denetimi
altına aldı. Fenike üzerindeki
Mısır etkisi epey sürdü, fakat zamanla Mezopotamya'nın
kültürel ve fiziksel gücü Mısır'ın etkisini bastırdı. Fenikelilerin
başlangıçta kullandıklan çivi
yazısı ve o dönemden kalma eşyalar
bu değişimi belirgin bir biçimde
ortaya koyar. Bir süre Hitit (bkz. Hititler)
denetimi altına giren Fenike kentlerini
daha sonra Asur kralı Tiglat
Pileser I (hükümdarlığı M.Ö.1115 - yaklaşık 1077) haraca bağladı.
Böylece Fenike hareket özgürlüğünü
yeniden kazanmış oldu. Bu dönemde
Fenike'nin gücü tüm Akdenize
ve daha ötelere yayıldı, ülke
bolluk ve zenginliğe kavuştu.
Fakat, Asur devleti gücünün
doruğuna ulaşınca, Fenikelilere,
gene haraç vermek düştü. Önce Il.
Asurnasirpal I l, sonra IX. yüzyılda
oglu Salmanasar III ve VIII. yüzyılda
da Tiglat Pileser II. Fenikelilere
boyun eğdirdiler. Bunu izleyen
yüzyılda Asarhaddon'un orduları
Fenike'nin büyük bir bölümünü
istila ettiler. Sur bir süre direndi
ama o da zamanla, Nabukodonosor
I'in saltanatı sırasında (M.Ö. 604-562) , Babillerin (bkz. Babiller) eline geçti.
Fenike daha sonra Pers İmparatorluğu'nun
bir parçası oldu.
Denizlerdeki gücünü sürdürmesine
rağmen, Kserkses (yaklaşık
MÖ 519-465) Yunanistan seferine katılmak üzere gönderilen güçlü Fenike filosu Salamis Savaşında uğranılan ağır yenilgiden
payını aldı. Büyük İskender
(M.Ö. 356-323), M.Ö. 333 yılındaki
İssus Savaşında kazandığı zaferle,
Fenikeyi imparatorluğunun toprakları
arasına kattı.
Fenikelilerde ekonomik yaşam
Mısır ve Mezopotamya ile yapılan
alışverişin başlangıcından beri
Fenike ekonomisi ticarete dayanıyordu.
Altın, fildişi. hayvan ve mısır alıyor; kereste, maden, giysi,
ve cam satıyordu. Fenike ticaret
gemileri başka ulusların mallarını
taşıyor, Asya'nın içlerinden gelen
ürünleri, Mısır'a, Yunanistan'a,
Kıbrıs'a, Kuzey Afrika'ya, İspanya'
ya ve Akdeniz adalanna götürüyordu.
Gelişmiş Fenike endüstrileri
arasında, Sayda ve Sur'da toplanmış
olan kumaş boyacılığı, maden
işlemeciliği, camcılık, seramikçilik,
fildişi ve kemik oymacılığı
sayılabilir.
Zengin bir edebiyat geleneği
Ugarit'teki çivi yazılarının bulunması
ve çözülmesi ile, Demir Çağı
öncesine ait mitoloji ve inançlar konusunda pek çok şey aydınlığa
kavuştu. Gerçekten zengin bir
geleneği olan Fenike edebiyatından
elimize ulaşan yazıtların ve belgelerin
sayısı pek fazla değil Fakat, elde olanlar, Fenike alfabesinin
Yunan alfabesinin temelini oluşturması
açısından önemli sayılmaktadır.
Fenikeliler Sami kökenli olan
dillerini 22 sessiz harften oluşan bir
alfabe ile yazıyorlardı. Bu dilde yazılara
M.S. II. yüzyıla ait Kuzey Afrika
kalıntıları arasında da rastlanmaktadır.
Oysa Fenikeliler bu
tarihten üç yüz yıl kadar önce kendi
dillerinin yerine Arami dilini
kullanmaya başlamışlardı.
 |
| Fenike Alfabesi |
bkz. Fenikeliler Bölüm 2
0 yorum:
Yorum Gönder