Mısır: Karışıklık Döneminin Sona Ermesi

Amenemhet-I

Antik Mısır yazı dizimizin ikinci bölümündeyiz. İlk bölümü buradan okuyabilirsiniz.

Hakkında pek fazla bilgi sahibi olmadığımız bu karışık döneme Birinci Ara Dönem (M.Ö. yaklaşık 2181-2050) adı verilir. 11. Sülaleden Teb Prensi 2. Mentuhotep düşmanlarını yendi ve Mısır’ı kendi yönetimi altında yeniden birleştirdi, ama birçok il yöneticisi gücünü büyük ölçüde korudu. 2. Mentuhotep, Libyalı ve Bedevi akıncıları ülkesinden kovdu ve Mısır’da Orta Krallık dönemini  (M.Ö. 2050-1786) başlattı. 2. Mentuhotep, Nil Irmağı’nın Teb kentine bakan batı yakasındaki Deyr-ül-Bahri’de kendisi için bir anıt mezar yaptırdı. 2. Mentuhotep’in torunu 4. Mentuhotep’in yerine, bilinmeyen nedenlerle, veziri 1. Amenemhat geçti ve 1. Amenemhat M.Ö. yaklaşık 1991 yılında 12. Sülaleyi kurdu.

1. Amenemhat, Teb etkili bir başkent olamayacak kadar güneyde kaldığından, Menfis’in güneyinde, Lişt’te yeni bir başkent kurdu. Tahtını güçlendirme amacıyla, kendisinin başa geçmesiyle ilgili sahte bir kehanet yaydı ve oğlu 1. Senusret’i hükümdarlığına ortak etti. Bütün bu önlemlere karşın 1. Amenemhat otuz yıllık hükümdarlıktan sonra öldürüldü, ama oğlu tahtı korumayı başardı. Tahtı ele geçirebilecek soyluların yetkileri 3. Senusret zamanında kaldırıldı. 1. Amenemhat Nübye’yi istila etmeye başlamıştı; onun bu girişimini 2. Senusret tamamladı. Güney Filistin’e yapılan bir akın dışında, Filistin ya da Suriye’yi doğrudan doğruya denetim altına almak üzere herhangi bir girişimde bulunulmadığı anlaşılmaktadır. Ancak ticaret yolları güçlü bir biçimde korundu. 1. Amenemhat, karşılaşılabilecek istilaları önlemek için Sina Yarımadası’nda bir dizi istihkam inşa ettirdi.

İkinci Ara Dönemde (M.Ö. 1786-1570) merkezi yönetimin gücünde bir azalma görüldü. 13. Sülale zamanında, Asya’dan gelen istilacılar Mısır savunma hatlarını yardılar ve ülkeye sızdılar. Bu yabancılar genellikle Hyksos’lar diye bilinir. Hyksos’lar savaş arabası gibi yeni silahların da yardımıyla, ülkenin büyük bir bölümünün denetimini ele geçirdiler ve 15. Sülaleyi kurdular. Ama öyle anlaşılıyor ki, Teb kentinin ve güney yöresinin denetimini hiçbir zaman tam anlamıyla ele geçiremediler. Teb kentinin, Delta’daki yeni başkent Avaris’te bulunan Hyksos hükümdarının üstünlüğünü kabul etmeye zorlanmış olması daha yakın bir olasılıktır.

İstilacıların Kovulması

Hyksos’lar ülkeyi birer yabancı olarak yönetmediler, Mısır ünvanlarını ve Mısır kültürünü benimsediler. Hyksos’ların iktidarı zayıfladıkça, 12.Sülalenin Teb prensleri de cesaret kazanarak Hyksos’ların egemenliğine açıkça karşı çıkmaya başladılar, çeşitli harekatlardan sonra, Kames ve onun yerine geçen kardeşi Ahmes, Avaris kentini almayı ve istilacıları kovmayı başardılar.

Basamaklı Piramit

Kral Zoser’in Sakkara’daki basamaklı piramiti, Mısır’da yapılan taş yapıların ilk önemli örneğidir.

Büyük Piramit

4. Sülalenin ikinci hükümdarı Keops tarafından Gize’de yapılan Büyük Piramit, kireç taşı bloklarından yapılmıştır. Kral Odası adı verilen ölünün yatırılacağı yer granitten yapılmıştır. Lahit hala yerinde durmaktadır.


Keops'un gizli odası

Keops'un gizli odası paylaşan: euronews-tr