Babil’in Karanlık Çağları

Babil yazı dizimize devam ediyoruz. İlk bölümü (Babiller: MÖ 2000-323) de okumanızı tavsiye ederiz.

Babil, Kassitler’i kendi içinde eritti. İki yüzyıl süren karanlık dönem hakkında fazla bir şey bilinmiyor. M.Ö. XIV yüzyılın ortalarında, Kassit kralı Asur kralının kızıyla evlendi. Bu ittifak savaşlara ve Babil’in Asurlu asker–kral Tukulti-Ninurta I tarafından, M.Ö 1235 yılında, geçici bir süre işgaline yol açtı. Babil’i yeniden ele geçiren Kassit sülalesine M.Ö. 1157 yılında Elamlar son verdi.

Yüzyılın sonlarına doğru Elamlar Babil’in siyasal egemenliğini yitirdiler. Nabukodonosor I’in (M.Ö. 1124-1103) yönetiminde ikinci İsin sülalesi kuruldu ve böylece Babil üzerindeki Elam boyunduruğu sona erdi. Yüz yıl süren siyasal istikrardan sonra İsin sülalesi de devrildi. M.Ö. 977 yılında sekizinci Babil sülalesi kuruluncaya kadar karışıklıklar birbirini izledi. Bunu izleyen yüzyıl süresince Babil, hızla gelişen Asur devleti ile yakın ve dostça ilişkiler kurdu.

Asur kralı 3. Salmanasar (M.Ö. 858-824) Babil’de çıkan bir isyanı bastırmaya çağrıldı. Bu sırada Güney Babil’de yaşayan güçlü Kıldani kabileleri kendilerini kabul ettirme mücadelesine girişmişlerdi. Asur’la yapılan savaşlar ve iç kargaşalıkların ardından 3. Tiglatpilesre (M.Ö. 745-727) Asurlar’ın güçlü kralı olarak duruma el koydu ve Babil kralı oldu. Halefi Salmanasar beş yıl süreyle her iki ülkeyi de yönetti. Ancak daha sonra tahta geçen 2. Sargon ve Sanherib, Kıldani kralı 2. Merodahbaladan ile baş etmekte büyük güçlük çektiler.

M.Ö. VII yüzyıl boyunca Babil çeşitli iniş ve çıkışlar gösterdi. Bu dönemin sonunda tahta çıkan, adı sanı duyulmamış, “hiç kimsenin oğlu” Nabopolassar (M.Ö. 625-605), Kıldani ya da Yeni Babil olarak bilinen büyük Babil uygarlığını başlattı.

Yeni Babilliler’in Yükselişi

M.Ö. 6012 yılında Babilliler Medler’le birlikte Ninova’yı aldılar ve Asur’un devrilmesine yol açtılar. Babilli büyük komutan Nabukodonosor II Kudüs’ü yakıp yıktı ve kent halkını buradan sürdü. Büyük anıtlar ve yapılar diktirerek Babil’i dünyanın yedi harikasından biri durumuna (bu dönem asma bahçeleri dönemi adıyla tanınır) getirdi.

Nabukodonosor’un oğlu bir cinayete kurban gitti ve Nabonidus döneminde Babil’in çöküşü hızlandı. Babil M.Ö. 539 sonbaharında Pers Kralı büyük Keyhüsrev’in askeri dehası önünde, karşı koymadan teslim oldu. Kserkses (M.Ö. 519-465) M.Ö. 482 yılında kenti kısmen tahrip etti. Büyük İskender kenti onarmak istedi (M.Ö. 356-323) ancak ölümü buna olanak vermedi. Bundan sonra kültleri ve astronomi okulları varlığını sürdürdüyse de Babil tarihe karıştı.

Salmanasar III

Salmanasar III’e ait tahtın tabanında yatay yazılar vardır. Bu yazılarda kralın Babil’e açtığı seferlerden söz edilir. Bu seferlere kralın, ülkesinde çıkan isyana karşı koymaya çalışan Babil kralına yardım etmek için gittiği anlaşılıyor.

Lilith

Pençeleri ve tüylü bacakları ile tanınan Lilith adlı bu Babil-Asur tanrıçası, Yahudi folkloru aracılığı ile Hristiyan dönemine ulaştı. Ölüm taşıyıcısı olarak bilinen bu tanrıça, çamurdan yapılma bu kabartmada insanın ömrünü ölçen bir ip parçası tutarken görülüyor. En eski Gılgamış Destanı örneklerinde de Lilith’e rastlanmıştır. Bu destan, Tufan hakkında da destekleyici bilgi vermektedir.