Yunanistan: Klasik Dönem

Kral Leonidas

M.Ö. 48O yılında Kserkses'in komutasındaki Persler Yunanistan’ı istila etmek için ikinci bir sefere giriştiler. Büyük bir orduyla Çanakkale Boğazını geçip Yunan yarımadasının güneyine doğru ilerlediler. Bu sefer Thermoplai’deki dar geçidi tutan Kral Leonidas komutasındaki 3000 Spartalı’nın direnişi sayesinde kısa bir süre için durduruldu. Arkadan sarılan Spartalılar sonuna kadar mücadele ettiler. Atina işgal edildi. Ancak kısa bir sure sonra, Temistokles’in (yaklaşık M.Ö. 528-460) komutasındaki Atina filosu, Salamis’te Pers ordusunu yenilgiye uğrattı. Kserkses’in ordusu kuzeye çekildi ama daha sonra Spartalı Pausanias’ın komutasındaki birliklerin karşısında yenilgiye uğradı.

Atina'nın Altın Devri

Persler geri çekildiler, ama Pers tehdidi devam etti. Ege adaları ile Anadolu 'daki Yunan devletleri bu tehdide karşı M.Ö. 478 yılında bir ittifak kurdular. Atina’nın önderliğindeki bu ittifakın merkezi Delos’taydı. Kısa bir süre sonra, en güçlü Yunan devleti olan Atina, Delos konfederasyonunun egemen gücü haline geldi. Kimon (ölümü M.Ö. 9-19) ve Perikles (yaklaşık M. Ö.490-429) gibi devlet adamlarının yönetimi altında bir deniz imparatorluğu boyutlarını kazandı. Perikles zamanında demokratik sistem daha da geliştirildi. Deniz ticaretinden kazanılan parayla Atina’ya ün kazandıran büyük binalar ve kültürel yapıtlar gerçekleştirildi.

Atina'nın gücü, doğal olarak, öteki devletlerin kıskançlık ve korku duymasına yol açtı. Bu devletlerin başında, Peloponnesos devletleri ile Atina'nın başlıca ticari rakibi olan Korinthos üzerindeki egemenliğini sürdüren Isparta geliyordu. M. Ö.400 yıllarında bu iki devlet arasında zaman zaman çarpışmalar olmaktaydı. Megara, Boitia ve Akhaia'yı içine alan bir kara imparatorluğu kurmasına karşın Atina, M.Ö. 445'te rakipleriyle ateşkes anlaşması yapınca bu topraklardan vazgeçti. M.Ö. 431 yılında, rakip ittifaklar ile Atina arasında yeniden savaş patladı. Ana limanı olan Pire ile bağlantısını sağlayan surların ardında kendisini güvencede hisseden Atina, Spartalıların Attika'yı işgaline göz yumdu. Denizlerdeki gücünü düşmanlarını yıpratmak için kullanmayı yeğledi.

Perikles 429’da vebadan öldü, ama Kleon (ölümü M.Ö. 422) onun stratejisini sürdürdü. İki taraf da kesin bir zafer kazanamadığından 421 yılında barış yapıldı. Ancak bu barış sadece iki yıl sürdü. Savaş yeniden alevlendi. 415'te Alkibiades ( M. Ö. 450-404) Peloponnesos sahilleri kumandanı, sıfatıyla, Atina'yı Sicilya'yı fethetmek için büyük bir sefer hazırlamaya razı etti. Bu girişim başarısızlıkla sonuçlandı. M.Ö. 413'te Atina ordusunun ve donanmasının büyük bir kısmı yok edildi. Ancak, gene de Atina savaşı sürdürdü. Oysa düşmanları şimdi Perslerden yardım görmekteydi. Bazı müttefikleri de başkaldırmıştı. 405 yılında Atina donanmasının son yenilgiden arta kalan kısmı hiç beklemediği bir anda kıstırılarak Lysandros (ölümü M.Ö. 395) komutasındaki Spartalılar tarafından yok edildi. Spartalılar denizde zafer kazanınca kenti kuşattılar. Atina 404 yılında teslim oldu; demokrasinin yerini oligarşi aldı.

Antik Yunan Atina Şehri

Sparta Egemenliğinin Gerileyişi

Sparta üstünlüğü fazla sürmedi; Ksenophon'un On Binler'inin (Pers imparatorluğunu boydan boya geçen Yunan asıllı paralı askerler) başarılarının verdiği cesaretle Anadolu'daki Yunan devletlerinin bağımsızlığını yeniden kazanma amacıyla bir sefer düzenlendi.

Ancak Persler, Sparta'nın müttefiklerini başkaldırmaya kışkırttı. 337 yılında bu girişimden vazgeçildi Yunan kentleri gene Pers egemenliği altında kaldı.

Bunu izleyen 50 yıl boyunca Klasik Dönem Yunan siyasal sisteminin en kötü günleri yaşandı. Kısır çekişmeler, kıskançlıklar ve bitip tükenmeyen askeri yarışmalar daha geniş çaplı bir birliğin kurulmasına engel oldu. Atina kısa sürede kendisini toparladı. 403’de demokrasi yeniden kuruldu. 377 yılında Atina gene Sparta'ya karşı kurulan deniz konfederasyonunun önderi durumundaydı. Ne var ki, bundan sonraki egemen güç Atina değil Sparta ordusunun 371’de Leuktra’da kesin bir yenilgiye uğratan Thebai oldu. On yıl sonra Thebai’de gerilemeye başladı. Delphi'deki hazineyi ele geçiren Phokis, paralı askerler kiralayarak geçici bir süreyle kendi buyruğunu kabul ettirmeyi başardı.